วนัมรุง หรือ พนมรุ้ง คำว่า วนัม ในภาษาเขมร คือ พนม แปลว่าภูเขา ส่วนคำว่า รุง ในภาษาเขมรแปลว่า ใหญ่หรือกว้าง ดังนั้นคำว่า วนัมรุง หรือพนมรุ้งจึงมีความหมายว่า ภูเขาใหญ่ ซึ่งบนภูเขาลูกนี้มีปราสาทหินที่งดงามที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทยตั้งอยู่ มีชื่อว่า "ปราสาทหินพนมรุ้ง"

ระหว่างทางจากสุรินทร์ กลับมากรุงเทพนั้นต้องผ่านจังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่ง Signature ของบุรีรัมย์นั่นก็คือปราสาทหินพนมรุ้ง แอดมินจึงรีบเลี้ยวรถตามป้ายมาเรื่อยๆ ขับรถขึ้นเขามาที่อุทยานประวัติศาสต์พนมรุ้งแห่งนี้ค่ะ

ปราสาทหินพนมรุ้งนั้นเชื่อกันว่าตั้งอยู่บนยอดภูเขาไฟที่ดับสนิทแล้ว ก่อนจะเข้าชมปราสาทก็ตั้งซื้อบัตรเข้าชมก่อนนะคะ เมื่อเดินขึ้นบันไดศิลาแลงมาเรื่อยๆก็จะถึงชั้นแรกของกลุ่มโบราณสถานค่ะ มองลงไปจะเห็นเสานางเรียง ยาวไปจนสุดบันไดนาค และจะมองเห็นบันไดนาคสูงเป็นขั้นๆ ขึ้นไปจนถึงตัวปราสาท

มาถึงด้านบนจุดแรกก็จะเจอระเบียงคตทิศตะวันออกค่ะ ที่หน้าบันของโคปุระจำหลักภาพ โยคทักษิณามูรติ ซึ่งเป็นภาคหนึ่งของพระศิวะในความหมายผู้รักษาโรคภัยไข้เจ็บ

เมื่อเดินเข้าไปด้านในเราจะพบปรางค์ประธาน ซึ่งตั้งอยู่ตรงศูนย์กลางของลานปราสาทชั้นใน มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุมมณฑป ภายในเรือนธาตุตรงกึ่งกลาง เรียกว่า ห้องครรภคฤหะ จากลวดลายและรูปแบบของปรางค์นี้สามารถระบุได้ว่าปรางค์ประธานสร้างขึ้นในพุทธศตวรษที่ 17 เป็นศิลปะแบบนครวัดค่ะ

ที่ปรางค์ประธานนี้มีจุดที่สำคัญที่สุดของพนมรุ้งที่มีชื่อเสียงโด่งดังไปทั่วโลกเลยนั่นก็คือ ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ (วิษณุอนันตศายิน) เป็นภาพพระวิษณุบรรทมอยู่บนอนันตนาคราชเหนือเกษียรสมุทร เป็นทับหลังที่มีความงดงามเป็นที่สุด ซึ่งทับหลังชิ้นนี้เคยสูญหายไปจากประเทศไทย ถูกนำไปจัดแสดงอยู่ที่สถาบันศิลปะชิคาโก ประเทศสหรัฐอเมริกา แต่ในที่สุดชาวไทยนำโดยรัฐบาล และ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ก็ได้ทับหลังชิ้นนี้คืนมาทันวันพิธีเปิดอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้งพอดี ในปี พ.ศ. 2531 ค่ะ

ส่วนหน้าบันมณฑปด้านทิศตะวันออกของปราสาทประธานเป็นรูปพระศิวะนาฏราช (พระศิวะกำลังร่ายรำ) คล้ายๆกับทับหลังของปราสาทศรีขรภูมิ จ.สุรินทร์ที่เราพึ่งไปมาค่ะ

ด้านข้างของปรางค์ประธานจากที่เรายืนชมทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์นั้น เราจะพบปรางค์อิฐค่ะ ปัจจุบันเหลือเฉพาะส่วนฐานที่ก่อด้วยอิฐและเสาประดับกรอบประตูที่อยู่ด้านหน้า ลักษณะของเสาเป็นเสาแปดเหลี่ยมมีลวดลายประดับรูปใบไม้เป็นศิลปะแบบเกาะแกร์ ราวพุทธศตวรรษที่ 15 ซึ่งถือว่าเป็นอาคารหลักแรกที่ถูกสร้างขึ้นบนยอดเขาพนมรุ้งแห่งนี้ค่ะ

ด้านหลังของปรางค์ประธานยังมีปรางค์น้อย ซึ่งปรางค์น้อยเป็นปรางค์ขนาดเล็กสร้างหันหน้าไปทางทิศตะวันออก ก่อด้วยหินทราย ฐานด้านล่างรองรับองค์ปราสาทก่อด้วยศิลาแลงเป็นฐานเขียงเตี้ยๆ มีการทำช่องประตูทางเข้าทางด้านทิศตะวันออกเพียงด้านเดียว ส่วนที่เหลือได้สลักเป็นประตูหลอกรวมทั้งด้านทิศเหนือด้วย จากลวดลายภาพจำหลักต่างๆ สามารถระบุได้ว่าปรางค์น้อยนี้สร้างขึ้นก่อนปรางค์ประธาน ซึ่งปรางค์น้อยนั้นเป็นศิลปะแบบบาปวน (คลัง) ราวพุทธศตวรรษที่ 15

จากปฏิมากรรมต่างๆ ที่เราพบบนปราสาทหินพนมรุ้งทำให้เราอนุมานไปได้ว่า ปราสาทแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อถวายแด่พระศิวะเทพ ตามลัทธิไศวะนิกาย ดังนั้นเขาพนมรุ้งจึงเปรียบเสมือนเขาไกรลาสที่ประทับของพระศิวะค่ะ จากรูปแบบศิลปกรรมนั้นคาดว่าสร้างขึ้นตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 15 - 17 ค่ะ

 แอดมินมาถึงที่ปราสาทพนมรุ้งก็ช่วงเย็นมากแล้ว บรรยากาศที่นี่ก็งดงาม อากาศกำลังสบายๆ มาชมรูปสวยๆกันได้เลยค่ะ

 ติดตามพาไปวัดได้ที่ :

Facebook : https://www.facebook.com/papaiwatofficial
Instragram : https://www.instagram.com/papaiwatofficial
Twitter : https://twitter.com/papaiwatthai