#วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ศูนย์กลางเมืองลพบุรีในอดีต เป็นวัดที่มีขนาดใหญ่และมีความสำคัญมาก โดยส่วนใหญ่แล้ว 
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือวัดมหาธาตุนั้น จะสร้างขึ้นในเมืองสำคัญๆ เมืองที่เป็นราชธานีในแต่ละยุคสมัย 
เช่นที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุลพบุรีแห่งนี้ หรือวัดมหาธาตุที่อยุธยา และที่สุโขทัยก็มีวัดมหาธาตุ 
เช่นเดียวกันซึ่งล้วนแต่เมืองเมืองใหญ่เป็นราชธานีในอดีตทั้งนั้น

เหตุที่ได้ชื่อว่าวัดมหาธาตุ ก็เพราะว่าภายในวัดมีพระธาตุเจดีย์ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุและพระธาตุที่สำคัญอยู่ในวัด 
เชื่อกันว่าการสร้างพระธาตุเจดีย์นั้นเปรียบดั่งพระจุฬามณีเจดีย์สถาน ที่สวรรค์ชั้นดาวดึงสเทวโลกนั่นเอง
 

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุนั้นไม่ปรากฎหลักฐานประวัติความเป็นมาที่แน่ชัด แต่ด้วยรูปแบบของพระปรางค์
และอาคารสถาปัตยกรรมต่างๆที่ปรากฎอยู่ภายในวัดนั้นทำให้คาดคะเนได้ว่า 
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุแห่งนี้สร้างขึ้นก่อนตั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี 
เนื่องจากรูปแบบของปรางค์ประธานของที่นี่ได้ถูกนำไปเป็นต้นแบบในการสร้างปรางค์ประธานของวัดต่างในสมัยกรุงศรีอยุธยา 
เช่น วัดพระราม วัดราชบูรณะ วัดพุทไธสวรรย์ เป็นต้น

ปรางค์ประธานนั้นได้รับอิทธิพลจากงานศิลปกรรมของเขมรโบราณ เนื่องจากในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 
เขมรโบราณได้ขยายอิทธิพลมาในดินแดนของไทย ละโว้จึงได้รับเอาวัฒนธรรม และรูปแบบศิลปกรรมมาสร้างศาสนสถานต่างๆ 
เช่น พระปรางค์สามยอด ปรางค์แขก ที่เราเห็นกัน ณ ปัจจุบันที่เมืองลพบุรีแห่งนี้
 

พระปรางค์วัดพระศรีรัตนมหาธาตุประกอบไปด้วย 3 ส่วนคือ ส่วนฐาน ส่วนเรือนธาตุ (ครรภธาตุ) 
และเครื่องบนที่เป็นชั้นๆ ลดหลั่นกัน ซึ่งรูปการของส่วนของของที่นี่ทำเป็นฐานบัวลูกฟัก 
ซึ่งเป็นรูปแบบที่นิยมสร้างในปราสาทเขมรโบราณ หรือขอมที่อยู่ในประเทศไทย และได้มาปรับใช้ในพระปรางค์องค์นี้ 
ส่วนกลางของพระปรางค์หรือเรือนธาตุนั้นมีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่ที่ผนังจระนำ ในปัจจุบันพระพุทธรูปนั้นผุกร่อนไปจนแทบไม่เห็นแล้ว
 

รูปแบบทรวดทรงของปรางค์วัดพระศรีรัตนมหาธาตุนั้น ดูแล้วสูงชะลูดกว่าปรางค์ขอมแบบดั้งเดิม 
ถ้าเรานำรูปถ่ายพระปรางค์สามยอด และพระปรางค์วัดพระศรีรัตนมหาธาตุมาเทียบกันจะเห็นได้ชัดว่า 
พระปรางค์ของที่นี่สูงกว่า เพรียวกว่าพระปรางค์สามยอดที่สร้างโดยรับอิทธิพลเขมรโบราณ แบบบายน
ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 อย่างเห็นได้ชัด

เครื่องบนของพระปรางค์ทำเป็นชั้นๆลดหลั่นกันไป 
แต่ละชั้นทำในลักษณธการย่อส่วนเรือนธาตุในแต่ละชั้น และมีกลีบขนุน ประดับตามมุมต่างๆ

ลวดลายปูนปั้นประดับพระปรางค์ของที่นี่มีความน่าสนใจมากเมื่อพิจารณาลวดลายต่างๆแล้วทำให้ทราบได้ว่า 
พระปรางค์องค์นี้นั้นสร้างขึ้นก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี และถูกบูรณะในสมัยอยุธยา 
โดยลายปูนปั้นยุคแรกที่เริ่มสร้างพระปรางค์นั้นได้รับอิทธิพลเขมรโบราณ เช่น ลายกรวยเชิงประดับเหนือชุดลวดบัวเชิงบาตร 
ลายเฟื่องอุบะที่ประดับใต้ชุดลวดบัวรัดเกล้า และลวดลายในสมัยกรุงศรีอยุธยาที่มีการบูรณะนั้นก็
เช่น ลายกระหนกแบบอยุธยาตอนต้น และเมื่อสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชพระองค์เสด็จมาประทับที่ลพบุรี
ปีละ 9 เดือน ท่านก็ได้มาบูรณะพระปรางค์องค์นี้ด้วย

นอกจากปรางค์ประธานแล้ว ภายในวัดยังมีเจดีย์ราย และปรางค์บริวารรูปแบบต่างๆอีกหลายองค์ 
ซึ่งก่อสร้างขึ้นมาเรื่อยๆในแต่ละยุคสมัย ทำให้เห็นว่าวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เมืองลพบุรีแห่งนี้มีความสำคัญมากๆ
 ท่านใดมาลพบุรีก็ขอเชิญมาเที่ยวชมนะครับ ได้ทั้งความรู้ และประสบการณ์ใหม่ๆกลับไปเพียบแน่นอน

Facebook : https://www.facebook.com/papaiwatofficial
Instragram : https://www.instagram.com/papaiwatofficial
Twitter : https://twitter.com/papaiwatthai